Wanneer een werknemer verlof opneemt, heeft hij recht op doorbetaling van het loon. Maar welke componenten vallen onder dit loonbegrip? Ook een ontvangen beloning wegens verricht overwerk? In de transportsector bestaat hierover momenteel veel discussie.
Vakantiedagen
Op grond van de wet hebben medewerkers op jaarbasis recht op vakantie van tenminste vier maal de overeengekomen arbeidsduur per week. Dit betekent dat een medewerker jaarlijks tenminste 4 weken vakantie kan opnemen. Dit zijn de zogenaamde wettelijke vakantiedagen.
Veel werkgevers kennen hun medewerkers boven op dit wettelijk minimum extra vakantiedagen toe, de zogenaamde bovenwettelijke vakantiedagen. Ook in veel CAO’s zijn afspraken gemaakt over extra vakantiedagen voor medewerkers.
Wanneer een medewerker verlof opneemt, heeft deze recht op doorbetaling van het loon. Dat geldt voor zowel de wettelijke als bovenwettelijke vakantiedagen.
De hoogte van het loon tijdens vakantie
Als een medewerker iedere maand hetzelfde loon ontvangt, is duidelijk welk loon er tijdens de vakantie moet worden doorbetaald. Maar wat nu als het loon van de medewerker fluctueert, bijvoorbeeld omdat deze regelmatig overwerkt of toeslagen ontvangt voor het werken in ploegen? Behoren deze componenten dan tot het vakantieloon, ondanks dat er tijdens de vakantie door de medewerker geen overwerk wordt verricht en niet in ploegen wordt gewerkt?
In de afgelopen jaren hebben diverse rechters zich uitgelaten over de loonwaarde van een vakantiedag.
Het Europees Hof van Justitie heeft in dat kader een aantal jaren geleden een belangrijke piketpaal geslagen. Het Hof heeft bepaald dat het vakantieloon in beginsel niet lager mag zijn dan het loon buiten vakantie.
Vakantie is namelijk bedoeld om te herstellen van de uitgevoerde werkzaamheden (recuperatiegedachte). Wanneer een medewerker een lager vakantieloon ontvangt, zou dat ertoe kunnen leiden dat een medewerker wordt ontmoedigd om vakantie op te nemen. Dat is niet de bedoeling.
Er is echter niet in (Europese) wetgeving vastgelegd wat onder het loonbegrip moet worden verstaan. Het is aan de Lidstaten overgelaten om hun nationale regeling zo in te richten dat recht wordt gedaan aan de recuperatiegedachte.
Het Europees Hof van Justitie heeft echter wel handvatten gegeven om de loonwaarde van een vakantiedag te bepalen. Het Europese Hof van Justitie heeft bepaald dat tijdens vakantie moet worden betaald:
- het basisloon van de medewerker;
- alle componenten die intrinsiek samenhangen met de werkzaamheden van de medewerker en waarvoor hij een financiële compensatie ontvangt.
Dit betekent dat, aan de hand van de concrete omstandigheden van het geval, per component moet worden beoordeeld of dit tot het normale loon behoort.
Soms is het duidelijk dat een looncomponent bij de functie hoort en dus meetelt voor het vakantieloon. Denk hierbij bijvoorbeeld aan onregelmatigheidstoeslag voor medewerkers in de zorg. Ook ingeval van een vaste 13de maand of vaste eindejaarsuitkering kan er weinig discussie zijn of deze componenten meetellen voor de loonwaarde van een vakantiedag.
Duidelijk is eveneens dat incidentele kosten en zuivere kostenvergoedingen (denk aan een internetvergoeding of vergoeding van telefoonkosten) niet meetellen voor bepaling van het vakantieloon.
Hoe zit het met ontvangen vergoedingen voor overwerk?
Toch zijn er ook minder duidelijke gevallen. Hoe moet er bijvoorbeeld worden omgegaan met vergoedingen die voor overwerk zijn ontvangen? Voor deze extra gewerkte uren worden de medewerkers uiteraard beloond. Maar moet die beloning ook meetellen voor het loon dat medewerkers ontvangen als zij niet overwerken, maar vakantie genieten?
Het Europees Hof van Justitie heeft geoordeeld dat overuren, vanwege het uitzonderlijke en onvoorspelbare karakter daarvan, in beginsel geen deel uitmaken van het gewone loon waarop de medewerker tijdens zijn vakantie aanspraak heeft, tenzij:
- de gemaakte overuren voortvloeien uit een verplichting op grond van de arbeidsovereenkomst;
- de medewerker op regelmatige basis overuren maakt; en
- de vergoeding van de overuren een belangrijk onderdeel vormt van de totale vergoeding die de medewerker voor zijn beroepsactiviteit ontvangt.
Als aan deze voorwaarden is voldaan, kan ondanks het uitzonderlijke en onvoorspelbare karakter van overuren de vergoeding die daarvoor is ontvangen, toch een rol spelen bij bepaling van de loonwaarde van een vakantiedag.
Discussie in de transportsector over de loonwaarde van een vakantiedag
Op dit moment speelt deze discussie onder meer in de transportsector. In die sector is niet ongebruikelijk dat er door chauffeurs wordt overgewerkt. Het is in de meeste gevallen toch de bedoeling dat goederen zo snel mogelijk van A naar B worden gebracht, zeker wanneer er bijvoorbeeld bederfelijke waren worden vervoerd.
In de afgelopen periode hebben diverse kantonrechters over “chauffeurszaken” moeten oordelen. De uitkomsten zijn wisselend. In sommige zaken is geoordeeld dat overwerk samenhangt met de functie, omdat de chauffeur in kwestie in feite geen andere optie had dan over te werken (lees: verplicht was om over te werken).
In andere zaken is overwogen dat de overuren niet meetellen in het vakantieloon, omdat er vrijwillig was overgewerkt (en er dus geen sprake was van een verplichting op grond van de arbeidsovereenkomst).
Deze uitspraken tonen eens te meer aan dat bepaling van het vakantieloon soms ingewikkeld kan zijn en dit in de praktijk nogal eens fout gaat. Verschillende werkgevers in de transportsector staan wij hierin bij.
Verjaring vordering
Een loonvordering verjaart pas na vijf jaren. Indien er in het verleden te weinig vakantieloon is betaald, heeft een medewerker dus sowieso de mogelijkheid om voor een periode van vijf jaren een vordering in te stellen. Dit kan voor de werkgever aardig in de papieren lopen, met name in de gevallen waarin het voor een grotere groep medewerkers is misgegaan.
Houd dus, zeker wanneer het loon uit verschillende componenten bestaat, goed in de gaten of het vakantieloon op een correcte wijze wordt berekend.
Meer weten?
Neem dan contact op met Lars Claassens voor advies.