Vaak gebruiken werkgevers een (standaard) concurrentiebeding in hun arbeidsovereenkomsten. De werknemer ondertekent vervolgens deze arbeidsovereenkomst, zonder zich bewust te zijn van (de gevolgen van) het concurrentiebeding. Vaak kijken partijen pas weer naar het concurrentiebeding als ze uit elkaar gaan of de werknemer al bij een mogelijke concurrent in dienst is getreden. Op dat moment rijst vaak de vraag: kan ik mijn werknemer aan het concurrentiebeding (en het bijbehorende boetebeding) houden?
Is het concurrentiebeding rechtsgeldig?
Om een werknemer aan het concurrentiebeding te kunnen houden, moet dit rechtsgeldig zijn overeengekomen. Er geldt in dit verband een aantal vereisten. In een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd kan een concurrentiebeding rechtsgeldig worden overeengekomen, als het beding (i) schriftelijk is overeengekomen en (ii) de werknemer meerderjarig is op het moment van ondertekening.
Sinds 1 juli 2015 geldt dat een concurrentiebeding in principe niet in de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd kan worden opgenomen. Dit levert immers dubbel nadeel voor de werknemer: (1) hij wordt belemmerd om ergens anders te gaan werken (2) terwijl hij gezien de tijdelijke aard van de overeenkomst juist ergens anders moet gaan werken. Dit vond de wetgever onwenselijk.
De uitzondering hierop is dat het concurrentiebeding toch rechtsgeldig kan zijn, als de werkgever – gelijktijdig met het overeenkomen van het concurrentiebeding – schriftelijk motiveert dat het concurrentiebeding wegens zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen nodig is. De wetgever stelt hoge eisen aan een dergelijke motivering. Het ontbreken van de motivering kan niet achteraf worden hersteld. De motivering moet gelijktijdig met het overeenkomen van het concurrentiebeding worden gegeven. Ontbreekt de motivering in het geheel, dan is het concurrentiebeding nietig.
Let op: is een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd nietig, omdat bijvoorbeeld de motivering ontbreekt, dan is de nietigheid van dit beding niet geheeld na omzetting van de arbeidsovereenkomst naar een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Er dient dan een volledig nieuw (rechtsgeldig) concurrentiebeding overeengekomen te worden.
Kan de werknemer alsnog onder het concurrentiebeding uit?
Als het concurrentiebeding rechtsgeldig is overeengekomen, is het uitgangspunt dat de werknemer hieraan gebonden is. De werknemer kan echter wel nog proberen om onder het concurrentiebeding uit te komen. Hij kan namelijk de rechter verzoeken om het concurrentiebeding geheel of gedeeltelijk te vernietigen. De werknemer moet dan echter wel aantonen dat hij – in verhouding tot het te beschermen belang van de werkgever – door het concurrentiebeding onbillijk wordt benadeeld. Dit komt uiteindelijk neer op een afweging van de belangen van de werkgever en de werknemer.
Aan de kant van de werkgever kan bijvoorbeeld van belang zijn dat de werknemer de klanten van de werkgever persoonlijk kent en ook weet welke plannen zijn werkgever heeft om specifieke nieuwe klanten te werven. Hiermee kan de werknemer zijn nieuwe werkgever een oneerlijk voordeel verschaffen in de concurrentiestrijd. Aan de zijde van de werknemer kan het belang van de mogelijkheid van positieverbetering worden opgevoerd, of de onredelijkheid van de beperking van het grondrecht van de vrijheid van arbeidskeuze.
Hoe deze weging uiteindelijk uitvalt, is volledig afhankelijk van de feiten die door beide partijen worden aangedragen en hoe de rechter deze feiten weegt.
Daarbij geldt wel dat aan overtreding van het concurrentiebeding vaak (hoge) boetes zijn verbonden. Als het concurrentiebeding rechtsgeldig is overeengekomen, loopt de werknemer dus een groot risico indien hij besluit het beding te overtreden. Als de werknemer de gerechtelijke procedure verliest, dan zijn de verbeurde boetes in principe verschuldigd. De hoogte hiervan kan snel oplopen!
Vragen over een concurrentiebeding?
Neem dan contact op met Joep Savelsbergh voor advies